کد مطلب:50395 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

فلسفه دعا و نيايش چيست ؟

عا آثار مثبت و گران قدر بسياري براي انسان به ارمغان مي آورد از جمله: الف) دعا داراي آثار تربيتي و سازنده فراواني است. دعاها مشتمل بر مجموعه عظيمي از معارف بلند الهي و عميق ترين آموزه هاي توحيدي عرفاني و فلسفي است. ب ) دعا موجب تلطيف روح در سايه ارتباط با معبود و در پي آورنده پاكي و طهارت نفس است. ج ) دعا آرام بخش دل و تسكين دهنده آلام روحي و رواني است. د ) دعا آرمان پرور و هدف ساز و جهت بخش است. ه ) دعا اميد بخش انسان است. زيرا در پرتو آن انسان خود را با بزرگ ترين منبع فيض هستي در ارتباط تنگاتنگ و صميمانه مي بيند و از تنهايي و بي كسي نجات مي يابد. و ) دعا استمداد از نيروها و عوامل ماوراي مادي در حل مشكلات و از طرف ديگر كسب موفقيت هرچه بيشتر در امور است. از طرف ديگر مسأله اجابت دعا از مسائل قطعي در همه اديان الهي است. قرآن مجيد مي فرمايد: {A{/Bإِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ اَلدَّاعِ إِذا دَعانِ {w2-12w}{I2:186I}/}A} به عبارت ديگر سنت الهي بر آن تعلق گرفته كه برخي از امور را از طريق دعا و درخواست به انسان عنايت فرمايد و اين تبعيض نيست؛ زيرا سنتي كلي و داراي قوانين عام و مشتمل بر حكمت است. ليكن اين به معناي آن نيست كه هر بنده اي هر چه به هر شكل و در هر شرايطي درخواست كند تماما مطابق خواست او اجابت شود. زيرا اجابت دعا نيز امري قانونمند و ملايم با ديگر سنت هاي جاري الهي در نظام تكوين و مشروط به شرايطي است؛ از جمله: 1) شرايط مناسب روحي دعا كننده از قبيل تضرع و تواضع در مقابل پروردگار. 2) مصلحت بودن تحقق خواسته شخص دعا كننده. چرا كه در بسياري از موارد تحقق آن خواسته براي شخص سودمند نيست؛ مثلا رسيدن به مقام يا امكاناتي خاص چه بسا نه تنها به نفع او نباشد. بلكه ممكن است مايه دوري او از ايمان و تقوا گردد. 3) فرا رسيدن زمان مناسب براي تحقق مطلوب. مثلا ممكن است فردي علاقه مند باشد كه يك شخصيت علمي ممتاز باشد و تلاش علمي فراواني كند ولي قطعا در اندك زمان تحقق آن ممكن نيست و سال ها بايد بگذرد تا نتيجه تلاش هاي خود را به دست آورد. 4) اخلاص در نيت و انقطاع كامل به خداوند؛ چرا كه عطايا به اندازه نيت و اخلاص در آن سرازير مي شوند و در كلام حضرت امير(ع) در نهج البلاغه آمده است: {Hان العطيه علي قدر النيه H}. 5) معقول بودن خواسته انسان. 6) اقدام براي رسيدن به نتيجه و به كار گيري ساير عوامل طبيعي نقش دارنده متناسب با سنت هاي الهي در نظام خلقت. 7) از طرفي خداوند گاهي اجابت مطلوب انسان را به عللي كه صلاح مي داند و بر ما پوشيده است به تأخير مي اندازد يا آن را به گونه اي ديگر تبديل مي نمايد و در واقع به شيوه بهتر اجابت مي شود بدون آن كه ما بدانيم. 8) نكته مهم ديگر اين كه استجابت در آيه شريفه معناي بسيار عميقي دارد ولي غالبا برداشت هاي عموم با مفهوم شگرف آن ناسازگار است. ما همواره خيال مي كنيم كه اگر دقيقا همان را كه ما طلب مي كنيم در همان زمان و با همان شرايطي كه مي خواهيم عمل شود دعايمان اجابت گرديده در حالي كه چه بسا همين پاسخ نيافتن ما اجابت از سوي خدا باشد. يعني خداوند منان با طول دادن اجابت ما را بيشتر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگاه مي دارد و اين لطف بزرگي است كه به اين وسيله ارتباط عبد با معبود حفظ مي گردد و در پي آن الطاف بي شمار ديگري نصيبش مي شود. مولوي مي گويد: {Sآن يكي الله مي گفتي شبي # تا كه شيرين مي شد از ذكرش لبي S} {Sگفت شيطان: آخر اي بسيار گو!# اين همه «الله» را «لبيك» كو؟S} {Sمي نيابد يك جواب از پيش تخت # چند «الله» مي زني با روي سخت S} {Sاو شكسته دل شد و بنهاد سر# ديد در خواب او خضر اندر خضرS} {Sگفت: «هين» از ذكر چون وامانده اي # چون پشيماني از آن كش خوانده اي؟S} {Sگفت: لبيكم نمي آيد جواب # زآن همي ترسم كه باشم رد باب S} {Sگفت: آن «الله» تو «لبيك» ماست # و آن نياز و سوز و دردت پيك ماست S} {Sترس و عشق تو كمند لطف ماست # زير هر يارب تو لبيك هاست S} براي آگاهي بيشتر ر.ك: 1- تفسير الميزان و نمونه ذيل آيه 186 سوره بقره 3- اصول كافي، ج 4 كتاب الدعا 2- دعا،آيت الله مشكيني